|
|
|
|
Güneş arabalarının elektriksel yapısı |
|
|
Motor:
Elektrik motoru bir güneş enerjili otomobilin en temel ve en önemli elemanıdır. Optimal güçte ve veriminin yüksek olması önemlidir. Motorun gücü tekerleğe zincir ya da kayış ile aktarılabileceği gibi tekerlek ve motor akuple olarak kullanılabilir. Bu sayede mekanik kayıp olmaz ve sistem verimi yükselir. Çoğu takımın akuple hatta bütünleşmiş sistemleri tercih etmektedir. Ancak tekere akuple edilebilecek bir motorun devir aralığı düşük olduğundan çok gelişmiş motorlara gereksinim duyulmaktadır. Ayrıca daha yeni teknoloji olan ve özel devrelere ihtiyaç duyan fırçasız DC motorlar yüksek verimleri sebebiyle fırçalı motorlara tercih edilmektedir.
Batarya:
Tahrik Bataryası aracın temel güç kaynağıdır. Motorun fazla güç ihtiyacına karşılık vermek ve fazlalık enerjiyi depolamak için gereklidir. Uygun gerilim ve kapasite değeri için piller seri ve/veya paralel bağlanarak batarya grubu oluşturulur. Kurşun asit aküler güneş enerjili araçlarda birim kütleye düşen kapasitenin az olması ve şarj-deşarj verimlerinin düşük olması nedeni ile tercih edilmezler. Nikel metal hidrit, lityum iyon, lityum polimer gibi gelişmiş batarya sistemleri kullanılır. Bataryaların hızlı ve güvenli şarj olmalarını sağlayacak şarj kontrol devresi kullanılması gereklidir.
Bataryaların Seçiminde Uygulanan Prosedür
Akü
seçiminde birçok kriter bir arada değerlendiriliyor. En
önemlisi bütçeniz. ikincisi temin edilebilirlik. üçüncü
olarak elektrik sisteminin dinamiği.
- Kullanılabilecek ve temin edilebilecek akü çeşitleri öncelikle araştırılır.
- Sistemin
çalışacağı voltaj belirlenir.
- Bu
voltajda, kurallarda belirtilen sınır kapasiteye en yakın
değerleri sağlayacak hücre kombinasyonları temin
edilebilecek akü çeşitlerine ve modellerine göre tek tek
oluşturulur.
- Bu
kombinasyonlardan sistemin en yüksek akım taleplerini
karşılayabilecek olanlar seçilir.
- Seçilen bu
kombinasyonların toplam ağırlıkları hesaplanır.
- Yine
seçilen bu kombinasyonların toplam maliyetleri hesaplanır.
- Elektronik
güvenlik devresi kullanılması gereken akü çeşitleri için
devre imali/temini ve bunun maliyeti hesaplara eklenir.
- Bütçede
batarya grupları için ayrılacak max. miktar belirlenir.
- Güvenilir,
Hafif, en yüksek kapasiteli, bütçeyi aşmayan kombinasyon
seçilir.
- Seçilen
çeşidin bağlantı ve montaj yöntemleri/uygunluğu saptanır.
- Yarış
kurallarına uygunluk, güç(elektrik) sistemine uygunluk,
mekanik dayanıklılık gibi tüm konular son kez kontrol edilir
ve sipariş verilir.
Güneş Jeneratörü:
Belli voltaj ve akım değerini vermek üzere birbirine seri ve paralel bağlanmış güneş hücreleri bir güneş enerjisi modülünü oluşturur. Sistem tasarımında belirlenen güç çıktı düzeyine ulaşmak üzere birbirine seri ve/veya paralel bağlanan güneş enerjisi modülleri ise Güneş Jeneratörünü oluşturmaktadır. Burada üretilen enerji güç çekilmiyorken bataryalara depolanır, güç çekiliyorken güce eklenir. Modüller aracın üst dış yüzeyine en iyi güneş görecek ve aerodinamik yapıyı bozmayacak şekilde yapıştırma usulüyle monte edilmiştir. Güneş hücrelerinin dönüşüm verimi dış yüke çok duyarlıdır. Bu sebeple yükü ayarlayarak voltaj-akım değerlerini optimum seviyede tutan MPPT devresi kullanılması Güneş Jeneratöründen her zaman en yüksek gücün alınmasını garantiler.
MPPT (Max. Power Point Tracker):
Güneş panellerinin elektriksel karakteristiği sıcaklığa, ışık iddeti ve açısına, bağlanan yüke göre çok değişim gösterir. Mppt devresi güneş panellerinin çıkışına bağlanan ve panellerin karakteristiği değişsede en verimli akım-voltaj değerlerinde çalışmasını sağlar. Bu sayede panellerden elde edilen güç koşullara göre %10–30 a kadar arttırılabilir. Mppt devreleri özellikle güneşin yeryüzüne az ulaştığı soğuk kış aylarında yükselen panel voltajları sebebiyle çok yarar sağlamaktadır.
İleri Düzey Kontrol Sistemleri
-
İvme kontrolü
aracın kalkış ve hızlanmalarında ivmeyi belli değerlerde
tutarak/sınırlayarak gereksiz güç harcamalarını önler.
Sistem hız bilgisinin zamana göre değişimini kontrol eder ve
belli değer üzerine çıkması durumunda sürücü devresine gücün
kısılması sağlayacak uyarı gönderir.
-
Seyir kontrol
sistemi ise aracın seyri boyunca belirlenen aşamalarda
(seyredilen rotadaki konumuna yada zamana göre) genellikle
hızını yada enerji sarfiyatını istenen değerlerde sabitlemek
ve otomatik değişmesini sağlamaktır. Pilotun direksyonu
tutması ve sistemin doğru çalışıp çalışmadığını izlemesi,
sistem çalıştığı sürece yeterlidir. Hız, pozisyon(GPS yada
gidilmiş yol), harcanan/kalan enerji, güneşten alınan enerji
gibi birçok veriyi analiz eden ve buna göre karar verip
aracı ayarlayan bir sistemdir. Ayrıntılı enerji hesapları
gerektirir.
|
|
|
|
|
|